İklim Değişikliğinin Ormanlar Üzerinde Beklenen Etkileri

    İklim değişikliği hayatımızı değiştirmeye devam ediyor, flora ve fauna bu değişime uyabilmek için uygun yerlere göç edecek, mikro yaşam alanlarında tutunmaya çalışacak yada hastalanıp yok olacak. Araştırmalar özetle bu sonucu veriyor.

İklim Değişikliğinin Ormanlar Üzerinde Beklenen Etkileri;

-Ağaç türlerinin artan sıcaklıklar yüzünden kuzeye ya da dağlar gibi daha yüksek rakımlara kayacağı beklenmektedir. Bunun anlamı ormanların coğrafya üzerinde dağılımlarının değişmesidir.

İklim değişikliği sonucunda, Türkiye'de farklı iklim bölgelerine göre, orman alanlarının yatay ve düşey sınırlarında değişim meydana gelecektir.

• İklim değişikliğinin; artmakta olan ısı ve yağışların etkisi ile odun artımında artışlar sağlayacağı bilinmekle birlikte, uzun vadede toprağın yapısında da kimyasal değişiklikler beklenmektedir.

• Tür değişimleri sonucunda, ağaç türlerine göre ormanlardaki servet, artım, büyüme ve karbon stok düzeyinde değişimlerin olması kaçınılmazdır. Aynı orman kuşağındaki iklim değişiminin farklı ağaç türleri üzerindeki etkileri farklı olmaktadır.

• Küresel iklim değişimi, sıcaklık ve yağışın birlikte yükselmesiyle, bitki kompozisyonu ve coğrafyası yanında verimliliği etkileyebilecektir. Vejetasyon döneminin uzaması sonucunda, bitkisel kütle artımı olumlu yönde etkilenecektir. Sıcaklık artarken rutubetin azalması durumunda, ormanlardaki verimlilik düşecektir.

• Su azlığına bağlı olarak da bu bölgelerde fidanların çimlenme ve hayatta kalma başarısı azalacaktır. Başka alanlara göç edemeyen ve bulundukları yerlerde uyum sağlayamayan türler yok olabileceklerdir.

• Yüksek kesimlerde vejetasyon süresinin uzamasına bağlı olarak çimlenme kapasitesinin artıp, ağaçların büyüme hızının yükselmesi sonucunda önceden yüksek bölgelerde çok fazla olmayan yangın riski artacaktır. (ss300, TBMM Raporu)

Küresel Isınma Senaryolarına Bakış

Özellikle son 50 yılda gerçekleşen sera gazı emisyonları nedeni ile küresel ısınmaya bağlı sıcaklık artışında ciddi bir sıçrama yaşandı. Sadece 1970'lı yılların başından itibaren meydana gelen emisyonların miktarı, daha önce gerçekleşen emisyonların miktarına yakın.

Sıcaklık artışının yanında;

• Aşırı kaynak tüketimi
  
  
• Halk sağlığını tehdit eden plastik atıkları
  
  
• Ormanların giderek yok olması
  
  
• Denizlerde artan kirlilik

gelecekte insanlığın yaşam alanını ciddi bir şekilde tehdit ediyor.

Küresel Ortalama Sıcaklık Değişiklikleri (1970 - 2021)

İklim Senaryoları Nasıl Oluşturuluyor?

Bilim adamları , geçmişteki ısınma hızına kıyasla sıcaklıktaki önemli hızlanmaları veya yavaşlamaları gerçekten kanıtlamak için neye ihtiyaç duyulacağını tahmin etmek için küresel sıcaklıklarda yıldan yıla doğal değişkenliğin derecesini değişkenlere bağlı istatistik araçları ile ölçüyorlar.

Her iki durumda da, son yıllardaki dalgalanmalar, beklenen değişkenlik aralığındadır ve dünyanın son 50 yılda deneyimlediği yüzey sıcaklıklarındaki uzun vadeli ısınma eğiliminden herhangi bir sapmayı göstermez. 

Bu durum, aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, 1850'ye kadar olan tam kayıttan daha da açıktır. Hem 1979'a kadar uzanan (uydu çağının başlangıcını yansıtan) Copernicus/ERA5 veri setini (mavi çizgi) hem de zamanda daha geriye uzanan, ancak yalnızca yüzey sıcaklığını kullanan Berkeley Earth veri setini (siyah çizgi) göstermektedir. 

Grafik, 1850'den 2021'e kadar olan Berkeley Earth verilerini içeriyor. Highcharts kullanılarak Carbon Brief'e göre oluşturulan verileri incelemek gerekiyor.

Bu çizelge, 1970'lerden sonra yüzey sıcaklığındaki değişim oranında belirgin bir ivmeyi, ancak 1970'den günümüze kadar olan dönemde oldukça doğrusal bir ısınma oranını vurgulamaktadır. Bu durum, gelecekte küresel sera gazı emisyonları arttıkça veya azaldıkça veya ısınmanın bir kısmını maskeleyen gezegeni soğutan aerosollerin emisyonlarına sınırlar konulursa değişebilir. 

Bilim adamları ayrıca iklim modellemelerinin gözlemlenen sıcaklıkları simüle etme konusunda genellikle iyi bir iş çıkardığını da bu şekilde görebiliyorlar.

Bu demek oluyor ki, 2030 ve 2050'e kadar iklim değişikliği hedeflerine ulaşılamaz ise doğacak sonuçlar ütopik bilimkurgu film dediğimiz sahneleri aratmayacaktır.

Çocuklar İçin İklim Değişikliği Nedir?

 Haydi hep birlikte inceleyelim!

Hepimiz iklim değişikliği hakkında mutlaka bir şeyler duymuşuzdur. Peki bu iklim değişikliği gerçekte nedir ve gezegenimizi nasıl etkiliyor?

İklim Değişikliği Ne Demek?

İklim değişikliği (ya da küresel ısınma), gezegenimizin ısınma sürecine denir. Bilim insanları, insan aktivitelerinin Endüstri Devrimi’nden beri Dünya’nın yaklaşık olarak 1°C ısınmasına neden olduğunu tahmin ediyor. Bu sayı kulağa çok fazla gibi gelmese de insanlar ve vahşi yaşam için çok şey ifade ediyor.

Maalesef, yükselen sıcaklıklar sadece daha güzel havalara kavuşacağımız (Keşke!) anlamına gelmiyor. Aslında değişen iklim hava durumumuzu daha olağanüstü ve öngörülemez hale getirecek. Sıcaklıklar yükselirken, bazı bölgeler daha çok ısınacak ve çok fazla hayvan (ve tabii ki insanlar da!) değişen iklime uyum sağlayamadıklarını görecekler.

 

İklim Değişikliğine Ne Sebep Olur?

1. Fosil Yakıtların Yakılması

Sanayileşmiş ülkeler, geçtiğimiz 150 yıldan beri büyük miktarlarda petrol ve gaz gibi fosil yakıtlar yakmaktadır. Bu işlem sırasında atmosfere salınan gazlar, güneşten gelen ısıyı hapseder ve görünmez bir battaniye görevi görerek Dünya’yı ısıtır. Bu ‘Sera Gazı Etkisi’ olarak bilinir.

2. Çiftçilik

İster inanın ister inanmayın, ineklerin yeme alışkanlıklarının iklim değişikliğinde payı var. Tıpkı bizim gibi, inekler de yemek yediklerinde sindirim sistemlerinde metan (bir tür sera gazı) üretirler ve bir… pırt! ile salıverirler. Kulağa komik geliyor olabilir ama bu gazı atmosfere salan neredeyse 1,5 milyar ineğin olduğunu düşünürsek, bu kesinlikle önemli bir etkendir.

3.Ormansızlaşma

Ormanlar havadan büyük miktarda karbondioksit (diğer bir sera gazı) emer ve oksijen şeklinde havaya geri verir. Amazon yağmur ormanları bunu yapmakta o kadar büyük rol sahibi ve etkilidir ki, adeta iklim değişikliğini kısıtlayan bir klima gibi işler. Ne yazık ki birçok yağmur ormanı odun, palm yağı yapmak ve tarım arazileri, yollar, petrol madenleri ve barajların önünü açmak için kesiliyor.

İklim Değişikliği Gezegenimizi Nasıl Etkileyecek?

Dünya var olduğu milyarlarca yıl boyunca birçok tropik iklime ve buzul çağa ev sahipliği yaptı. Peki durum neden şimdi daha farklı? Bunun nedeni, son 150 yıldır insan faaliyetlerinin sonucu olarak Dünya atmosferine çok büyük miktarda zararlı gaz salınmasıdır ve kayıtlar küresel sıcaklıkların bu zamandan itibaren daha hızlı arttığını gösteriyor.

Daha sıcak iklim gezegenimizi çeşitli şekillerde etkileyebilir:

• Daha fazla yağış
• Değişen mevsimler
• Küçülen deniz buzulları
• Yükselen deniz seviyeleri

İklim Değişikliği Yaban Hayatı Nasıl Etkileyecek?

İklim değişikliği halihazırda tüm dünyadaki vahşi yaşamı etkiliyor ancak bazı türler bundan daha fazla muzdarip. Kutup hayvanları – buz ile kaplı doğal alanları daha sıcak havalarda eriyen- özellikle risk altındadır. Aslında, uzmanlar Arktik deniz buzunun şok edici bir oranda eridiğini söylüyor – her on yılda %9 oranında! Kutup ayıları avlanmak, yavrularını büyütmek ve uzun süre yüzdükten sonra dinlenmek için deniz buzuna ihtiyaç duyar. Halkalı foklar gibi bazı fok türleri, yavrularını büyütmek, beslemek ve çiftleşmek için karda ve buzda mağaralar yapıyor.

Tehlikede olanlar sadece kutup hayvanları da değil. Endonezya’nın yağmur ormanlarında yaşayan orangutanlar gibi maymunlar, yaşam alanları azaldıkça tehdit altında oluyor ve bölgede daha fazla kuraklık daha fazla orman yangınına neden oluyor.

Deniz kaplumbağaları, yumurtalarını bırakmak için çoğu yükselen deniz seviyelerinin tehdidi altında olan yuvalama kumsallarına güvenmek zorundadır. Yuvaların sıcaklığının yumurtaların erkek mi dişi mi olduğunu belirlediğini biliyor muydunuz? Ne yazık ki, artan sıcaklıklarla, bu erkeklerden çok daha fazla dişinin doğduğu ve gelecekteki kaplumbağa popülasyonlarını tehdit ettiği anlamına gelebilir.

İnsanlar İklim Değişikliğinden Nasıl Etkilenecek?

İklim değişikliği sadece hayvanları etkilemeyecek, hatta şimdiden bile insanlar üzerinde de etkisi olduğu söylenebilir. En çok etkilenenler, her gün yediğimiz yiyecekleri yetiştirenler. Çiftçilerden oluşan topluluklar, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde yaşayanlar, yüksek sıcaklıklar, artan yağış, sellerle ve kuraklıkla yüzleşmekteler.

Biz İngilizler çay içmeyi (yaklaşık olarak her gün 165 milyon bardak) çok seviyoruz ama muhtemelen çayımızı yetiştirmek için ne kadar emek harcandığının kıymetini bilmiyoruz. Çevresel koşullar çayın lezzetini ve kalitesini etkileyebilir, ayrıca bitkilerin büyümesi için çok hassas bir ölçüde yağışa ihtiyaç vardır. Kenya’da iklim değişikliği, düzenli yağış miktarlarını giderek daha az tahmin edilebilir hale getiriyor. Çoğunlukla büyük miktarda yağışların ardından kuraklık olacak, bu da çay yetiştirmeyi çok zorlaştıracaktır.

Çiftçiler daha fazla para kazanmak için mahsullerini artırmaya ve bunun için de ucuz kimyasallar kullanmaya başvurabilirler, bu kimyasalların uzun süreli kullanımı topraklarını yok edebilecek olsa bile.

İnsanlar İklim Değişikliğiyle Nasıl Başa Çıkıyor?

Adil ticaret (gelişmekte olan ülkelerdeki üreticilere yardım etmeyi ve sürdürülebilirliği teşvik etmeyi amaçlayan organize bir sosyal hareket) ürünlerini satın almak, çiftçilere makul bir ücret ödenmesini sağlamaya yardımcı olabilir. Bu, maliyetlerini karşılayabilecekleri, iyi bir yaşam standardına sahip olmak için yeterli parayı kazanabilecekleri ve çevreye daha fazla zarar verebilecek ucuz tarım yöntemlerine başvurmak zorunda kalmadan mahsullerini sağlıklı tutmak için çiftliklerine yatırım yapabilecekleri anlamına geliyor.

Bu destek aynı zamanda çiftçilerin çok su alan okaliptüs ağaçlarını, toprak için daha verimli olan yerli ağaçlarla değiştirmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca yakıt tasarruflu sobalar yapmayı öğrenebilirler ve bu onlara fazladan para kazandırmakla kalmaz, aynı zamanda toplulukların karbon ayak izini de azaltabilir.

İklim Değişikliğini Engellemek İçin Ne Yapabilirim?

Evindeki küçük değişimlerde fark yaratabilir. Enerji tasarruflu ampulleri değiştirmeyi deneyebilir, araba kullanmak yerine yürüyebilir, elektrikli eşyaları kullanmadığın zaman onları kapatabilir, gıda atığını geri dönüştürebilir ve azaltabilirsin. Tüm bu küçük şeyler bile fark yaratabilir.

Çevirmen: Zişan Aydınoğlu

Editör: Zübeyir Tosun