Küresel İklim Değişikliğine Genel Bakış

İklim değişikliği günümüzde üzerinde çok tartışılan ve etkilerini her geçen gün hissettiğimiz bir durumdur. İklim kısaca bir bölge veya ülkedeki uzun yıllar hava durumunun ortalaması olarak adlandırılabilir. Yani o bölgedeki hava olaylarının genel davranışı hakkında bizlere bir çerçeve sunmaktadır. İklim değişikliği ise iklimdeki süre gelen değişiklikler olarak tanımlanabilir. 

Belirli bir bölgede, iklimde devam eden değişimlerin söz konusu olması iklim değişikliğinin varlığını kanıtlamaktadır. Çeşitli parametrelerin uzun dönem verilerine bakarak gerçekleşen bu değişimi gözler önüne sermek mümkündür. Araştırmacıların, organizasyonların ve kuruluşların iklim alandaki çalışmaları yaşanan değişimleri açıkça göstermektedir. 

Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından gözlemlenen, küresel yüzey sıcaklığı, deniz seviyesi, Arktik Denizi’ndeki buzulların içeriği gibi parametreler iklim değişikliğinin etkilerini kamuoyuna sunmaktadır. Bu kayıtlara göre, 1951-1980 yılları arasındaki uzun dönem ortalamaları baz alınarak, küresel yüzey sıcaklık ortalamalarındaki değişimler Şekil 1’de yer verilmiştir. En sıcak yıllar, 1998 yılı haricinde geçtiğimiz 20 yılda yaşanmıştır. Bu durumda, 2000’li yıllardan itibaren küresel yüzey ortalama sıcaklıklarında rekor seviyelerde artışlar gözlenmiştir.  

 

Şekil 1. Küresel yüzey sıcaklıklarındaki değişimler (1880-2020 dönemi/ 1951-1980 uzun dönem ortalama sıcaklıkları baz alınmıştır.) 

İklim değişikliği etkilerine bir diğer önemli gösterge, küresel deniz seviyesindeki değişimlerdir. Bu değişimler (Şekil 2 ) eriyen buzul tabakaları ve bu tabakalardan eklenen su ve deniz suyunun ısındıkça genleşmesinden meydana gelmektedir. Kıyı gelgit ve uydu verilerinden elde edilen grafik, 1900’lü yıllardan başlayıp 2018 yılına kadar deniz seviyesinde değişimi göstermektedir. Artı (+)simgesi ile gösterilen faktörler deniz seviyesine katkı sağlarken, eksi(-) simgesi ile gösterilenler deniz seviyesinde azalmalara neden olmaktadır. Bu faktörler deniz seviyesini etkiledikleri anda belirlenmektedir. 

 

Şekil 2.  Küresel Deniz Seviyesi Değişimi (1900-2018) (NASA)

Ayrıca 1993 yılından günümüze uzanan dönemde uydular tarafından kayıt altına alınan deniz seviyesi değişimine(mm) Şekil 3’te yer verilmiştir. Deniz yüksekliği değişimi 101.2 mm olarak kayıt edilmiştir.

Şekil 3. Deniz seviyesindeki değişimler(mm) (1993-Günümüz)

Bunlara ek olarak iklim değişikliği etkileri Arktik Denizi buzullarında açıkça görülmektedir. Arktik’teki buzullar her yıl eylül ayında minimum alana ulaşmaktadır. Bu buzulların, 1981-2010 yılları uzun dönem ortalama genişliğine kıyasla, her on yılda %13 oranında küçülme görülmüştür. Şekil 4’te verilen grafik her yıl eylül ayında yapılan gözlemlerin günlük ortalaması şeklindedir. 

Şekil 4. Arktik deniz buzunun her yıl eylül ayındaki alanı 

Kaynak: https://climate.nasa.gov/